Powstaje częstochowski model ochrony dzieci

W Częstochowie wypracowywany jest samorządowy model systemowego wdrożenia standardów ochrony dzieci, wynikających z istotnej nowelizacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, uchwalonej latem zeszłego roku – informuje Biuro Prasowe Urzędu Miasta.
Podpisana przez prezydenta RP w sierpniu zeszłego roku nowelizacja Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ma być gwarancją stworzenia w Polsce systemowej ochrony dzieci przed przemocą. Nowelizacja – obok wielu zmian w zakresie reprezentacji dzieci czy analizy najpoważniejszych przypadków przemocy – wprowadza także obowiązek sformułowania standardów ochrony małoletnich w wielu podmiotach.
Wyróżnikiem Częstochowy w tym kontekście jest fakt, że wdrażanie ustawowych zapisów przyjmuje formułę tworzenia miejskiego, samorządowego modelu poprzez współdziałanie  przeróżnych środowisk. Takie podejście, wychodzące od współpracy ludzi pracujących na wielu polach, jest uzasadnione i pożyteczne – procedury te będą przecież dotyczyć szeregu dziedzin i podmiotów, w tym działalności oświatowej, opiekuńczej, wychowawczej, resocjalizacyjnej, religijnej, artystycznej, medycznej, rekreacyjnej, sportowej czy związanej z rozwijaniem zainteresowań małoletnich.  Lepiej zatem, aby opracować je w takim szerokim porozumieniu niż pozostawić poszczególnym podmiotom sformułowanie tych procedur indywidualnie, na własny użytek.  
– Stworzenie takiego modelu jest niezbędne, żeby system działał sprawnie i zamysł ustawodawcy został zrealizowany – komentuje prezydent Częstochowy Krzysztof Matyjaszczyk. – Skuteczna interwencja w przypadku podejrzenia krzywdzenia dziecka wymaga współpracy osób działających w różnych obszarach. Musimy być wyczuleni, działać pewnie, umieć wcześnie dostrzec symptomy krzywdy, która dzieje się młodemu człowiekowi. A na taką błyskawiczną reakcję przy każdym podejrzeniu przemocy wobec dziecka pozwalają dobrze opracowane procedury.
Ustawowe standardy znacząco zmieniają paradygmat relacji między dorosłymi a małoletnimi (np. kadrą nauczycielską oraz uczennicami i uczniami), a założenia dotyczące zasad komunikacji zakładają większą podmiotowość młodych ludzi. Dlatego częstochowski model przewiduje również warsztaty dla samorządów szkolnych – prowadzonych przez same dzieci i młodzież. Model obejmuje też korekty procedur konkursowych dla organizacji pozarządowych – NGO-sów – tak, by wszystkie podmioty prowadzące statutową działalność na rzecz dzieci posiadały i stosowały standardy ich ochrony.   
Na początku listopada zeszłego roku odbyło się pierwsze spotkanie poświęcone standardom ochrony dzieci, przeznaczone dla kadry zarządzającej oświatą, instytucji kulturalnych, sportowych oraz sektora pozarządowego. Wzięło w nim udział grono specjalistek pracujących w obszarze przeciwdziałania szeroko rozumianej przemocy, krzywdzeniu, konfliktom i hejtowi – jak przewodnicząca Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy Agnieszka Zwolska, pełnomocniczka prezydenta miasta ds. równych szans Agata Wierny, inne urzędniczki-specjalistki z Urzędu Miasta oraz Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Rozmawiano m.in. o procesie wprowadzania standardów ochrony dzieci w różnego typu placówkach i pomocy, na jaką mogą one liczyć ze strony uczestniczących w spotkaniu.
O randze tamtego wydarzenia – a zarazem wadze, jaką samorząd Miasta przywiązuje do wdrożenia tych norm i procedur – świadczyła obecność nie tylko prezydenta Częstochowy Krzysztofa Matyjaszczyka, ale i jego zastępcy Ryszarda Stefaniaka, zajmującego się m.in. sferami oświaty i polityki społecznej. Prezydent miasta podkreślał wówczas: – Rzetelne wprowadzenie w życie standardów przewidzianych w tych przepisach to wyraz największej troski o dobro dzieci. Trzeba się z tym narzędziem zapoznać i je stosować. Chciałbym, żeby wszyscy potraktowali to bardzo poważnie.
Miesiąc po pierwszym spotkaniu zorganizowano warsztat „Jak być w mocy bez przemocy” dla koordynatorów i koordynatorek zespołów wdrażających standardy w częstochowskich placówkach edukacji. Certyfikowana trenerka NVC (ang. non-violent communication – porozumienie bez przemocy) Małgorzata Żółtaszek omówiła zasady budowania bezpiecznych relacji, empatycznej, a zarazem skutecznej komunikacji w standardzie unikania zagrożeń w kontaktach.
W połowie grudnia w sali sesyjnej UM przez łącznie 10 godzin trwały warsztaty dla koordynatorów i koordynatorek zespołów w placówkach oświatowych, mające nauczyć ich, jak rozpoznać, kiedy dziecko doznaje krzywdy, jak na to reagować i jak udzielić mu wsparcia. Poprowadził je Adrian Drdzeń, prezes Stowarzyszenia Moc Wsparcia, rekomendowany przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę trener w zakresie rozpoznawania i interwencji w sytuacjach krzywdzenia dzieci, także – certyfikowany specjalista w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie (certyfikat PARPA).  
11 stycznia z inicjatywy naczelnika Wydziału Edukacji Rafała Piotrowskiego, przy współpracy z Zespołem Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych (ZSPP) zostały przeprowadzone szkolenia dla dyrektorów miejskich przedszkoli, szkół podstawowych i ponadpodstawowych oraz szkół specjalnych. Podczas szkoleń prowadzonych przez wicedyrektorów Zespołu Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych (ZSPP) przedstawiono podstawowe zasady tworzenia Standardów Ochrony Małoletnich – czyli zasady dotyczące zabezpieczenia dzieci przed wszelkimi formami krzywdzenia, zaniedbania, wykorzystania czy przemocy. Dyrektorzy otrzymali materiały niezbędne do tworzenia standardów na terenie danej placówki.  
W ZPPP Północ oraz Południe raz w miesiącu są organizowane grupy wsparcia dla pedagogów szkolnych i pedagogów specjalnych oraz grupy superwizyjne dla psychologów zatrudnionych w miejskich przedszkolach, szkół podstawowych, ponadpodstawowych i specjalnych. Wykorzystując dostępne materiały oraz własną wiedzę i doświadczenie zdobywane m.in. podczas szkoleń z zakresu przeciwdziałania przemocy, pedagodzy wypracowują  dokument, który będzie wprowadzany w ich placówkach.
Do końca marca – w niewielkich grupach – realizowane są warsztaty tworzenia polityki ochrony dzieci w sposób partycypacyjny, a zatem zakładający uczestnictwo całych społeczności szkół (w tym dzieci i rodziców). Chodzi o to, aby wszyscy, którzy spotykają się w danej placówce, uzgodnili czy też „umówili się” na zwyczaje komunikacyjne, jakie będą ich wszystkich obowiązywać. Warsztaty dotyczą ponadto opracowania skutecznych procedur reagowania w sytuacji podejrzenia krzywdzenia dziecka. Spotkania te prowadzą urzędniczki z Referatu Dialogu i Praw Człowieka UM – Agata Wierny (zarazem pełnomocniczka prezydenta miasta ds. równych szans) oraz Justyna Weingricht (która mówi o prawno-instytucjonalnym aspekcie tych kwestii).

Na zdjęciu: spotkanie poświęcone wdrożeniu standardów ochrony dzieci w sali sesyjnej UM w listopadzie 2023 

Fot. Łukasz Kolewiński / UM